เหรียญหล่อ ยุคฟูนัน พุทธศตวรรษที่ ๕๐๐-๖๐๐

อาณาจักรฟูนัน เป็นอาณาจักรเก่าแก่มีมาก่อนทวารวดี-ศรีวิชัย เชื่อกันว่าน่าจะเกิดในราวๆพุทธศักราช ๕๐๐-๖๐๐ เมื่อตอนสร้างบ้านแปลงเมืองใหม่ๆนั้นมีสตรีเป็นผู้นำ ต่อมาได้สมรสกับพราหมณ์ชาวอินเดีย จึงรับเอาศิลปวัฒนะธรรมความเชื่อของชาวอินเดียเข้ามาในอาณาจักร ซึ่งตั้งอยู่บริเวณปากแม่น้ำโขงตอนล่าง ครอบคลุมพื้นที่ประเทศเวียดนาม ลาว กัมพูชา และไทยก่อนแผ่ขยายอาณาจักรเข้ามาในลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาตลอดสาย และเลยลงไปถึงแหลมมลายู

“ฟูนัน” เป็นนามเรียกตามสำเนียงจีนที่บันทึกไว้ในจดหมายเหตุ มีความเจริญรุ่งเรืองมาก สามารถทอผ้าฝ้าย หลอมโลหะ สร้างภาชนะและเหรียญตราต่างๆ ได้รู้จักการทำนาปลูกข้าว ผู้คนมีจิตใจดีงาม ถือสัจจะ เชื่อถือในภูติผีและเทพเจ้าแบบชาวอินเดียโบราณ เมื่อเกิดคดีความจะพิสูจน์กันด้วยการดำน้ำลุยไฟ

เหรียญฟูนัน ที่เราพบเห็นกันในปัจจุบัน เป็นเหรียญที่สวยงาม แสดงให้เห็นงานฝีมือและศิลปวัฒนธรรมที่สะท้อนความเชื่อของผู้คน แฝงไว้ด้วยพลังศรัทธาที่แสดงออกผ่านสัญลักษณ์เทพเจ้าที่ตนเองนับถือ เรียกว่า “ตรีมูรติ” คือ พระอิศวร พระนารายณ์ และพระพรหม เป็นคตินิยมทางศาสนาฮินดูที่สืบต่อมาจากสมัยคุปตะและปัลลวะของอินเดียโบราณ

เหรียญฟูนันนี้แต่เดิมมีชื่อเรียกว่า เหรียญ “ศรีวัตสะ”(Srivatsa) ซึ่งหมายถึงที่สถิตแห่ง “ศรี” คือคุณงามความดี ความเป็นสิริมงคล สวัสดิภาพ โภคทรัพย์ และอำนาจบารมี

เหรียญฟูนัน เป็นเหรียญสัณฐานกลม แทนจักรวาล ด้านหน้าและด้านหลังประทับตราสัญลักษณ์ศักดิ์สิทธิ์ของมหาเทพสามองค์ดังนี้

ด้านหน้าเหรียญ
ปรากฎรูปพระอาทิตย์ครึ่งดวงแทนองค์เทพผู้ให้แสงสว่างและความอบอุ่นดวงตะวันครึ่งดวงบ่งบอกว่าจักรวาลหรือโลกมีทั้งกลางวันและกลางคืน มีมืดและสว่างเป้นของคู่กัน ส่วนจุดไข่ปลากลมๆ รอบเหรียญคือดวงดาวจำนวนนับไม่ถ้วนเป็นบริวารล้อมรอบ

ด้านหลังเหรียญ
ประกอบด้วยดวงตราสัญลักษณ์ ตรีมูรติ ของมหาเทพ ๓ องค์คือ

ตรงกลางเหรียญ
เป็นพระอุระพระนารยณ์ มีเส้นพระโลมาวนไปบรรจบกันทางขวา เป็นที่มาของคำว่า “ศรีวัตสะ” หรือพระอุระนารายณ์ คำนี้ใช้แทนพระนามของ พระลักษมี หรือ พระศรีพระชายาของพระนารายณ์ด้วย เป็นสัญลักษณ์แห่งบารมีอำนาจและเสน่ห์

ด้านขวาเหรียญ
เป็นรูปสัญลักษณ์ “สวัสดิกะ” ที่เรารู้จักกันดีคือ เป็นเส้นตรงกากะบาททับกันตรงกลางปลายเส้นหักมุมเก้าสิบองศา วนไปทางขวามือ เป็นสัญลักษณ์แห่งโภคทรัพย์สวัสดิภาพ ซึ่งเป็นพรอันประเสริฐของมหาพรหมเทพ

ด้านซ้ายเหรียญ
เป็นรูปกลอง “บัณเฑาะว์” สัญลักษณ์ของพระอิศวรหรือพระศิวะปกติบัณเฑาะว์จะผูกติดอยู่กับที่ปลายตรีศูลของพระศิวะ ถ้าเขย่าเบาๆจะดัง ไปทั่วจักรวาลเทพทั้งหลายต้องมาชุมนุมกัน หากเขย่าไปเรื่อยๆด้วยจังหวะจะโคนที่สม่ำเสมอ จะทำให้ผู้ฟังบังเกิดสมาธิ นำเข้าสู่ฌานสมาบัติได้ เป็นพลัง อำนาจ บารมี ก่อให่เกิดปัญญา